Rynek środków ochrony roślin wchodzi w fazę dynamicznych zmian. Nowe rozporządzenia mają ujednolicić przepisy dotyczące stosowania środków ochrony roślin i obrotu nimi
Rozmowa z Bogusławem Rzeźnickim, zastępcą dyrektora Departamentu Hodowli i Ochrony Roślin Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi
Rozmawia: Marcin Fajerski
Marcin Fajerski: Co ulegnie zmianie wraz z wprowadzeniem nowej ustawy o ochronie roślin?
Bogusław Rzeźnicki: Prace prowadzone nad nową ustawą o środkach ochrony roślin mają za zadanie wdrożyć do polskiego porządku prawnego przepisy dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady, ustanawiających ramy wspólnotowego działania na rzecz zrównoważonego stosowania pestycydów oraz rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady dotyczącego wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin.
Projektowana ustawa zastąpi obowiązującą dotychczas w części dotyczącej rejestracji i obrotu środkami ochrony roślin, natomiast zagadnienia dotyczące kwarantanny i kwestie fitosanitarne będą wciąż regulowane ustawą o ochronie roślin. Projekt ustawy o środkach ochrony roślin został przekazany do konsultacji społecznych. Z jego treścią można zapoznać się na stronie internetowej MRiRW.
Marcin Fajerski: Jaki cel mają zmiany w ustawie o ochronie roślin?
Bogusław Rzeźnicki: Zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady mają nastąpić istotne modyfikacje procedury rejestracji środków ochrony roślin w UE. Zmiany dotyczą przede wszystkim ustanowienia trzech stref współpracy w zakresie rejestracji środków ochrony roślin w krajach UE i wprowadzenia zasady podziału prac pomiędzy państwami członkowskimi, a także mechanizmu wzajemnego uznawania zezwoleń na wprowadzanie środków ochrony roślin do obrotu oraz zmiany zakresu dokumentacji wymaganej do zarejestrowania określonego środka ochrony roślin.
Rozporządzenie będzie stosowane już od 14 czerwca 2011 roku. Równocześnie planowana jest modyfikacja organizacji systemu rejestracji środków ochrony poprzez przekazanie dyrektorowi Krajowej Stacji Chemiczno-Rolniczej zadań należących w tym zakresie do ministra ds. spraw rolnictwa.
W zakresie obrotu i stosowania środków ochrony roślin dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady wprowadza pewien stopień harmonizacji przepisów w państwach członkowskich. Ustawa, o której rozmawiamy, regulować będzie między innymi: ustanowienie systemu szkoleń dla dystrybutorów i profesjonalnych użytkowników pestycydów oraz doradców udzielających porad w zakresie stosowania pestycydów; ustanowienie systemu regularnej kontroli technicznej i konserwacji sprzętu do stosowania pestycydów; wzmocnienie nadzoru nad stosowaniem środków ochrony roślin przy użyciu sprzętu agrolotniczego w celu zmniejszenia negatywnego wpływu pestycydów na zdrowie ludzi i środowisko naturalne; stworzenie niezbędnych warunków dla wprowadzenia od 2014 roku obowiązku stosowania ogólnych zasad integrowanej ochrony roślin przez profesjonalnych użytkowników środków ochrony roślin; objęcie szczególną ochroną środowiska wodnego oraz wprowadzenie zakazu wykonywania lub ograniczenia stosowania środków ochrony roślin na obszarach szczególnie wrażliwych, w tym obszarach dostępnych dla ogółu społeczeństwa.
Projekt ustawy przewiduje również przygotowanie krajowego planu działania przedłożonego Komisji Europejskiej, który obok wyżej wymienionych środków uwzględniać będzie rozwiązania, mające na celu zmniejszenie zagrożeń związanych ze stosowaniem pestycydów. Plan ten będzie określał mierzalne wskaźniki redukcji ryzyka związanego ze stosowaniem środków ochrony roślin.
Dodam, że znaczna część obowiązków nakładanych na państwa członkowskie postanowieniami dyrektywy jest już realizowana na podstawie obecnie obowiązujących przepisów. Uregulowaniu podlegać będą kwestie dotyczące zasad zapobiegania zagrożeniom dla zdrowia ludzi oraz dla środowiska w wyniku obrotu środkami ochrony roślin, zasad prowadzenia szkoleń w zakresie środków ochrony roślin oraz warunkach prowadzenia integrowanej produkcji roślin.
Marcin Fajerski: Co zmieni się w zakresie obrotu ogrodniczymi środkami ochrony roślin?
Bogusław Rzeźnicki: Jedną z najważniejszych zmian jest ustanowienie stref do celów wydawania zezwoleń na dopuszczenie środka ochrony roślin do obrotu. Unia Europejska została podzielona na trzy strefy – Północ, Centrum i Południe. Polska została zakwalifikowana do największej strefy Centrum, która obejmuje 13 państw członkowskich.
Podstawą ustanawiania stref było utworzenie regionów, w których państwa członkowskie zobowiązane będą do współpracy przy wydawaniu zezwoleń na dopuszczenie środka ochrony roślin do obrotu. Należy podkreślić, iż zasada dopuszczania środka ochrony roślin do obrotu w poszczególnych strefach jest swoistą rewolucją, jaką wprowadza nowa regulacja prawna.
W strefach wprowadzono bowiem zasadę wzajemnego uznawania zezwoleń pomiędzy państwami członkowskimi, która ma za zadanie skrócenie czasu rejestracji nowych produktów i zmniejszenie obciążeń administracyjnych, przy zapewnieniu wysokiego poziomu zdrowia oraz środowiska.
Na uwagę zasługują także przygotowane zmiany dotyczące sposobu dopuszczania środków ochrony dla roślin uprawianych na małej powierzchni (tzw. uprawy małoobszarowe). Ustawodawca, zdając sobie sprawę z niewielkich korzyści ekonomicznych producentów w przypadku niektórych zastosowań, doprecyzował zasady dopuszczania środka ochrony roślin w uprawach małoobszarowych.
Marcin Fajerski: Jaki jest cel tego działania?
Bogusław Rzeźnicki: Celem nadrzędnym jest zachowanie zróżnicowania rolnictwa, które z uwagi na mały asortyment zarejestrowanych w tych uprawach środków ochrony roślin, byłoby niewątpliwie zagrożone.
Na podkreślenie zasługuje fakt, iż od 14 czerwca 2011 roku z wnioskiem o dopuszczenie środka w zastosowaniu małoobszarowym może wystąpić zarówno posiadacz zezwolenia, jak i podmioty urzędowe lub naukowe zajmujące się sprawami rolnictwa, branżowe organizacje rolnicze, a także użytkownicy profesjonalni, co tworzy szeroki katalog potencjalnych wnioskodawców w tym zakresie.
Dodatkowo przewiduje się wydawanie zezwoleń dla tego rodzaju zastosowań również na wspomnianej już drodze wzajemnego uznawania zezwoleń.
Marcin Fajerski: A do jakich nowych wytycznych będą musieli zastosować się detaliści?
Bogusław Rzeźnicki: Projektowane przepisy wprowadzają m.in. ograniczenia w sprzedaży środków ochrony roślin. Obowiązywać będzie podział na preparaty przeznaczone dla użytkowników nieprofesjonalnych (amatorów), jak i przeznaczone wyłącznie dla użytkowników profesjonalnych.
W ten sposób nabycie środków ochrony roślin dla profesjonalnych użytkowników będzie możliwe tylko przez osoby, które ukończyły szkolenie w zakresie stosowania środków ochrony roślin oraz posiadają ważne zaświadczenie o jego ukończeniu.
Ustawa nakłada również obowiązek ukończenia szkolenia w zakresie obrotu środkami ochrony roślin przez osoby sprzedające te preparaty. Ten przepis ma na celu zapewnienie nabywcom środków ochrony roślin możliwość uzyskania w punktach handlowych rzetelnej i pełnej informacji na temat ich bezpiecznego stosowania.
Marcin Fajerski: Jak można podsumować ostatni rok obrotu tymi produktami? Jakie perspektywy rozwoju ma ten rynek?
Bogusław Rzeźnicki: Ostatnie lata to okres bardzo dynamicznych zmian na rynku środków ochrony roślin. W 2009 roku wydano 175 zezwoleń na dopuszczenie środków ochrony roślin do obrotu, a w 2010 roku ponad 180 zezwoleń.
Jednocześnie duża liczba preparatów została wycofana z obrotu w związku z procesem przeglądu substancji aktywnych przez Komisję Europejską. Wprowadzano także liczne zmiany do wydanych zezwoleń w odniesieniu np. do zakresu stosowania środków ochrony roślin czy też klasyfikacji tych preparatów.
Wszystkie zmiany wprowadzane są na bieżąco do rejestru środków ochrony roślin zamieszczonego na stronie internetowej MRiRW.
Wprowadzenie rejestracji strefowej powinno zmniejszyć bariery administracyjne dla producentów środków ochrony roślin, a tym samym zapewnić producentom rolnym dostęp do większej liczby skutecznych i bezpiecznych preparatów.
