Janusz Mazurek
www.klinikaroslin.com
Te niewielkich rozmiarów owady potrafią wyrządzić poważne szkody nie tylko w ogrodzie. Ich zmasowany atak ma negatywny wpływ na podłoże, podziemne i nadziemne części roślin, a także na owoce. Mrówki przesuszają ziemię, drążąc w niej korytarze i budując gniazda, odkrywają korzenie, bulwy i kłącza roślin, drążą w nich otwory, uszkadzają drzewa, budując gniazda w ich drewnie, niszczą pąki i kwiaty w poszukiwaniu nektaru, a w czasie suszy ogryzają młode pędy wierzchołkowe roślin.
Skuteczne sposoby
Niezależnie od miejsca występowania poszczególnych gatunków mrówek czy ich rodzaju podstawowym celem wszystkich działań powinno być zniszczenie mrówek bytujących w gnieździe. Najskuteczniejsze są te środki, które mrówki „zbieraczki” (a te najczęściej widzimy) zanoszą do gniazda, karmiąc nimi larwy i królowe. Należy pamiętać, że jedna królowa może złożyć w ciągu roku nawet kilka tysięcy jaj. Rozpatrując asortyment dostępnych na rynku preparatów do zwalczania mrówek, można je pogrupować w zależności od sposobu ich działania.
Pyretroidy
Nadal najszerzej stosowane są preparaty na bazie syntetycznych pyretroidów (Proszek na mrówki (Bros), Polcyp 04 SL Mrówkotox, ABC na mrówki, Mrówkiller, itd.). Warto przypomnieć, że pyretroidy to preparaty o bardzo szybkim, ale dość krótkotrwałym działaniu kontaktowym. Ich aktywność szybko zanika pod wpływem promieni słonecznych, co silnie ogranicza aktywność tych preparatów do stosowania na terenie otwartym, jak chociażby w ogrodzie. Wykładanie, rozsypywanie czy opryskiwanie powierzchni ma więc charakter doraźny i przede wszystkim służy natychmiastowemu zniszczeniu „zbieraczek”, które mają bezpośredni kontakt z preparatem. Skuteczność wielu pyretroidów musi więc być wzmocniona poprzez dodawanie specjalnych przynęt wabiących, dzięki którym robotnice będą chętnie spożywały zatruty pokarm (Bixan żel, Mrówkotox).
Tymczasem z reguły te mrówki, które wędrują na powierzchni, stanowią zaledwie 20 proc. populacji całego gniazda. Nawet jeżeli preparat pyretroidowy znajdzie się w gnieździe, to jego skuteczność zdecydowanie spada, ponieważ w gnieździe jest z reguły cieplej, a wszystkie pyretryny mają ujemny współczynnik temperaturowy. Oznacza to, że ich aktywność spada wraz ze wzrostem temperatury. Pewnym wyjątkiem wśród pyretroidów jest bifentryna (substancja aktywna popularnego Talstaru), która nieco lepiej od innych związków z tej grupy znosi wyższe temperatury. Bifentryna jest więc chętnie wykorzystywana do formułowania preparatów kontaktowych przeznaczonych do zwalczania mrówek (Mrówkotox, Ant Stop Al, Bixan żel).
Insektycydy fosforoorganiczne
W gnieździe lepszą aktywność wykazują insektycydy z grupy fosforoorganicznych, w szczególności chlorpiryfos, oraz tzw. neonikotynoidy (imidachloprid). Skuteczne neonikotynoidy (Blattanex na mrówki) są tworzone w postaci przynęty pokarmowej chętnie pobieranej przez mrówki i zanoszonej do mrowiska. W przypadku związków fosforoorganicznych aktywność wzrasta wraz ze wzrostem temperatury. Ponadto w połączeniu z wilgocią glebową działają gazowo, co zwiększa skuteczność niszczenia wszystkich mrówek w gnieździe. W praktyce jednak środki na bazie chlorpiryfosu stosowane są w pomieszczeniach zamkniętych (np. Empire 20 WP). Pozostaje oczywiście kwestia, w jaki sposób umożliwić dotarcie tych związków do gniazda mrówek. Rozwiązań jest kilka. Jedno z nich polega na stworzeniu właściwej formulacji w postaci mikroskopijnych granulek, które przyczepiają się do odnóży robotnic i w ten sposób, niejako przypadkowo, są wprowadzane do gniazda. Taki sposób formulacji jest również zastosowany w wielu preparatach pyretroidowych (Ant Stop Al, Bros 007).
Formalności mają znaczenie
Skuteczność w zwalczaniu mrówek w ogrodzie jest w dużej mierze obarczona ułomnością polskiego prawa i brakiem wyraźnego rozgraniczenia pomiędzy preparatami zarejestrowanymi w higienie sanitarnej, a środkami ochrony roślin. Przypatrując się asortymentowi, trudno nie zauważyć, że wiele preparatów na mrówki przeszło cykl badań właściwy dla stosowania w pomieszczeniach zamkniętych, choć są jednak wyjątki. Na przykład Blattanex na mrówki, który zawiera trutkę pokarmową specjalnie opracowaną do stosowania na zewnątrz. Szczególnie w grupie syntetycznych pyretroidów takie działania nie zawsze stanowią podstawę do przełożenia skuteczności preparatów na warunki ogrodowe. W wielu przypadkach na etykietach formicydów znajduje się informacja o ich przeznaczeniu do zwalczania pospolitych gatunków mrówek nachodzących do budynków z zewnątrz lub bytujących w pobliżu nich, co wcale nie musi oznaczać takiej samej skuteczności na terenie otwartym.
Ewa Ratuszna
dyrektor handlowy Bros Sp.J.
Po ostatnich zmianach w regulacjach prawnych (przegląd substancji czynnych) – dotychczasowe produkty od dawna obecne na rynku zachowały nazwy handlowe, ale zmieniły w większości substancje czynne, ponieważ dotychczas stosowane nie są już dopuszczone (np. chloropiryfos). Ale co ciekawe – zmiany tych substancji w produktach nie wpłynęły na zmianę pozycji rynkowej samych produktów. Dowodzi to, iż na rynku hobby ważniejsza jest dystrybucja i marka, do której przyzwyczaja się klient. Produkt musi być skuteczny, ale przeciętny użytkownik nie potrafi określić warunków, w jakich będzie używał produktu, w mniejszym też stopniu kieruje się jego składem. Wiedza potrzebna użytkownikowi to przeznaczenie i sposób stosowania – zawsze opisane na produkcie – które w przypadku preparatów na mrówki są takie same lub bardzo zbliżone.
Jarosław Górski
dyrektor
ds. handlu i marketingu
Tamark SA
Liczba preparatów przeznaczonych do zwalczania mrówek z roku na rok zauważalnie rośnie. W oczywisty sposób jest to uwarunkowane podjętymi działaniami marketingowymi mającymi na celu wypromowanie tej grupy środków. Szczególnie, że temat jest dość wdzięczny. Przecież mrówki, podobnie jak nie mniej popularne mszyce, jest w stanie rozpoznać każdy i każdemu wydaje się, że ich zwalczanie nie będzie nastręczało większych trudności. Dlatego insektycydy stosowane do zwalczania mrówek sprzedają się naprawdę dobrze. Inna sprawa, że nie każdy z oferowanych środków jest dość skuteczny, ale to już osobne zagadnienie.
W ramach środków przeznaczonych do zwalczania mrówek nie ma tak jednoznacznego kryterium podziału, jak ma to miejsce w przypadku insektycydów stosowanych w ochronie roślin. Można jednak postarać się o dokonanie pewnego podziału w zależności od sposobu ich aplikacji i celu, który można osiągnąć przy stosowaniu poszczególnych preparatów. W pierwszej kolejności będą to preparaty kontaktowe w postaci proszku, granulek czy wreszcie w formie aerozolu do bezpośredniego stosowania.
